Nowości w oznaczaniu chropowatości powierzchni wprowadzone normą PN-EN ISO 21920-1:2022-06

Ten artykuł przeprowadzi Państwa przez zmiany jakie się pojawiły w oznaczaniu chropowatości powierzchni w Polskiej normie PN-EN ISO 21920-1 która weszła w życie w czerwcu 2022r.

Zasady rysunku technicznego nie zmieniają się  tak dynamicznie jak losy bohaterów serialu produkcji netflixa, są raczej jak remake Brudnego Harrego, raz na 20 lat wystarczy delikatna korekta kolorów i nadal są doskonałe. W tym artykule chciałbym skupić się na aktualizacji zapisów normy dotyczące chropowatości powierzchni, jest to bardzo ważny parametr, szczególnie jeśli pomyślimy o powierzchni wewnętrznej lufy Magnum. Kal.44.

Ostatnia Polska norma dotycząca oznaczania chropowatości powierzchni  PN-EN ISO 1302:2004 pojawiła się w 2004r a jej angielski poprzednik w 2002r.  W grudniu 2021 komitet normalizacyjny opublikował normę która zastępuje wyżej wymienioną ISO 21920-1 a kilka miesięcy później pojawiła się wersja polska. W tym artykule postaram się porównać normy i wymienić różnice. W analizie posługuję się normą w języku angielskim.

Kreska nad znakiem chropowatości w rysunku technicznym

Pierwszą najbardziej widoczną zmianą jest zmiana symbolu chropowatości, znaki chropowatości otrzymały dodatkową belkę za zasługi, uproszczone również ilość znaków chropowatości. Różnice prezentuje poniższa tabela:

Ciekawostką jest to, że nowe symbole nie są jeszcze dostępne w powszechnym oprogramowaniu CAD, dlatego można pobrać przygotowane symbole z naszej strony jak prezent po zapisaniu się do newslettera.

Dodatkowe parametry pod znakiem chropowatości w rysunku technicznym

Nowa norma umożliwia wprowadzanie pod znakiem chropowatości dodatkowych parametrów.

Część parametrów jest powiązana z metodami profilometrii tj:

– wprowadza określenie F opertora profilu, oraz wskaźnika zagnieżdżenia

– wprowadza możliwość adnotacji, że została użyta zasada 16% (w poprzedniej normie ta zasada była uznawana za domyślną i oznaczenie nie było stosowane. Zasada ta oznaczana jest symbolem T16%

– wprowadza stosowanie zapisu Tmed, specyfikującego użycie mediany jako zasady akceptacji.

– większość parametrów bazuje na długości ocenianej próbki a nie jak wcześniej w normie na średniej wyciąganej z próbkowania krótszych odcinków. Większość ponieważ występuje jeden wyjątek jakim jest parametr długości przekroju.

Chropowatość powierzchni dla fragmentu elementu

Aktualizacja normy chropowatości dopuszcza oznaczenie chropowatości dla fragmentu elementu wraz z wymiarowaniem tego elementu oraz chropowatości ogólnej dla pozostałych elementów.

Fragment którego chropowatość ma być inna niż dla pozostałych powierzchni powinna być oznaczona linią przerywaną. W poprzedniej normie nie było zdefiniowanej jak należy postępować w takich przypadkach.

Znaki ukazujące kierunek chropowatości powierzchni

Nowa norma zmienia sposób wskazywanie kierunku układania powierzchni chropowatości w zależności od wskaźnika płaszczyzny przecięcia a nie jak wcześniej względem powierzchni rzutowania.

Dodatkowo w nowej normie dotyczącej chropowatości powierzchni zostały wprowadzone nowe znaki wskazujące na układanie kierunku profilu chropowatości w stosunku do predefiniowanego kierunku profilu jaki ta powierzchnia posiadała. Wyjaśniając, jeśli powierzchnia ma jakąś strukturę chropowatości która powstała np. w poprzednim procesie obróbki, można dodatkowym znakiem zdefiniować jak nowy kierunek chropowatości którą chcemy nadać w procesie obróbki ma się do tego zastanego.

Następną zmianą która nie była w poprzedniej normie zdefiniowana jest wskaźnik kierunku profilu chropowatości w odniesieniu do funkcji jaką pełni dany przedmiot. Na rysunku poniżej wskazane jest, że przedmiot jest obrotowy i w tym kontekście należy rozważać chropowatość która ma ułatwiać jego użytkowanie.

Oznaczanie chropowatości na powierzchniach dwustronnych

W kontekście do oznaczania chropowatości dla powierzchni dwu stronnych, wprowadzona kosmetyczną zmianę. Dotychczas można było chropowatości dla jednej i drugiej strony przedmiotu oznaczać tylko i wyłącznie zapisując jedną chropowatość pod drugą pod znakiem chropowatości.

Nowa norma dopuszcza również (nie wykluczając poprzedniego zapisu) stosowanie zapisu w jednej linii stosując znak /.

Stosowanie oznaczania chropowatości powierzchni wymaganej po kolejnych obróbkach powierzchni na jednym rysunku

Aktualizacja normy wyjaśnia sposób w jaki można oznaczać chropowatość powierzchni wymaganą po kolejnych obróbkach. Chropowatość można oznaczać na tym samym rysunku, nawet na tym samym rzucie, należy przy tym stosować obok znaku wymaganej chropowatości oznaczenie graficzne potocznie zwane flagą w którym znajduje się numer obróbki powierzchni zgodnie z kolejnością jaką ma być wykonywana (przykładowo najpierw chropowatość w zgrubnej obróbce skrawaniem w kroku pierwszym oznaczone cyfrą 1 a później dokładna obróbka skrawaniem oznaczona cyfrą 2).

Stosowanie oznaczenia maksymalnej chropowatości pod znakiem

Norma aktualizuje sposób oznaczania maksymalnej dopuszczalnej wartości parametru chropowatości. Chropowatości liczbą pod symbolem chropowatości oznacza się za maksymalną i nie stosuje się już przedrostka max.